مقدمه:
در بررسی موسسات و سازمان های مختلف، خصوصاً تولیدی و صنعتی، ملاحظه می شود که اکثر سرمایه های آن ها را مواد لازم و کالاهای مصرفی تشکیل میدهد و قسمت عمده سرمایه آن ها مصرف تهیه اجناس و وسایل مذکور می گردد.
اگر موجودی های جنسی یک موسسه بیش تر از اندازه مورد احتیاج باشد. قسمتی از سرمایه آن موسسه به حال رکورد در می آید و اگر این موجودی کمتر از حد لزوم باشد در برنامه عملیاتی و خدماتی آنها وقفه حاصل می شود. در راستای جلوگیری از رکورد سرمایه و یا ایجاد وقفه در اجرای وظایف سازمان و یا موسسه لازم است روشی صحیح، اساسی و مقرون به صرفه در انجام خرید نگهداری و مصرف کالا به مورد اجرا گذارده شود. در سازمان های موفق و پیشرفته، وظایف مربوط به انبارداری و کنترل مواد در درجه اول اهمیت قرار دارد. با توجه به نکات مذکور تهیه تدارکات کالا و ارائه خدمات موردنیاز یا کیفیت مناسب و رعایت صرفه جویی و همچنین حفظ و حراست اموال و کالا و در دسترس قرار دادن سریع آن ها از وظایف عمده کارپردازی و انبار می باشد.
استفاده از برنامه های علمی و کاربرد آن در تهیه و تدارک کالا و مخصوصاً انبارداری نتایج زیر را در بر دارد:
– مواد و کالا با حداقل قیمت تهیه و تدارک می شود.
– از رکود سرمایه و کالا جلوگیری می شود.
– از توقف و کندی کار جلوگیری می شود.
– بررسی و کنترل موجودی ها، میزان مصرف، تعیین نقطه سفارش و همچنین میزان سفارش به سهولت امکان پذیر می باشد.
– عملیات حسابرسی و حسابداری به آسانی انجام می شود.
– میزان ضایعات انبار تقلیل می یابد.
– حفظ و حراست و جلوگیری از سوءاستفاده احتمالی امکان پذیر می باشد.
– اطلاعات و آمار لازم در اسرع وقت در اختیار مدیریت قرار داده می شود.
– با توجه به نکات مذکور، تهیه و تدارک کالا و ارائه خدمات موردنیاز با کیفیت مناسب و رعایت صرفه جویی و همچنین حفظ و حراست اموال و کالا در دسترس قرار دادن سریع آنها از وظایف عمده کارپردازی و انبار می باشد.
فصل اول :
اصول انبارداری :
کلیات
در امور تدارکات کارپردازی، سیستم انبارداری، دارای اهمیت خاصی است و همکاری این دو واحد خدماتی با یکدیگر اجتناب ناپذیر می باشد.
سیستم صحیح انبارداری متضمن مزایای زیر است:
– دریافت، حفاظت و در دسترس قرار دادن کالا، مواد و وسایل موردنظر به سهولت و سرعت انجام می شود.
– با اعمال کنترل دقیق از بالا رفتن خارج از حد موجود های که ممکن است بر اثر تغییر قیمت ها باعث زیان گردد، جلوگیری می شود.
– با استفاده صحیح از سیستم انبارداری، میزان موجودی کالا در انبار و میزان مصرف آن در هر واحد کالا که پایه و اساس حسابداری صنعتی می باشد. محاسبه می گردد.
– کنترل میزان موجود در انبار از نظر قیمت به سهولت صورت می گیرد.
– صدور قبض انبار (رسید جنس به انبار) موجبات تسهیل پرداخت مبلغ کالا به فروشنده و عملیات حسابداری می گردد.
– چون میزان موجودی ها معمولاً به قیمت تمام شده در انبارها نگهداری می شود، لذا در صورت خسارت ناشی از آتش سوزی و تعیین سایر ضایعات و خسارت وارد شده محاسبه می شود.
تعریف انبار و مخزن
به محل و فضایی که یک یا چند نوع کالای بازرگانی، صنعتی، مواد اولیه و یا فرآورده های مختلف که براساس یک سیستم صحیح طبقه بندی و تنظیم می گردد، انبار گفته می شود.
انبار از نظر فرم به سه صورت می باشد:
۱- انبارهای پوشیده : این مکان از تمام اطراف بسته و دارای سقف و وسایل ایمنی کامل می باشد.
۲- انبارهای سرپوشیده یا هانگارد: این انبار دارای سقف است ولی چهار طرف آن باز و فاقد حفاظ جانبی می باشد. این نوع انبارها، کالاها را فقط از باران و آفتاب حفظ می کند.
۳- انبارهای باز یا محوطه: این انبار به صورت محوطه می باشد و معمولاً برای نگهداری ماشین آلات و لوازم سنگین مورد استفاده قرار می گیرد.
وظایف انباردار:
انباردار کسی است که عهده دار وظایف زیر می باشد:
– تحویل اجناس و کالاهای خزیداری شده طبق اسناد و مدارک خرید
– صدور قبض انبار یا برگ رسید جنس به انبار پس از تحویل گرفتن کالاصدور حواله انبار هنگام تحویل کالا
– صدور فرمهای رجوعی، برگشت از خرید و سایر فرمهای مشابه
– صدور برگ درخواست خرید کالا در صورت لزوم
– ثبت مشخصات و تعداد اجناس وارد و صادر شده در دفاتر و کارتهای انبار
– همکاری با حسابداری صنعتی و واحد سفارشها در مورد تعیین حداقل، حداکثر و نقطه سفارش
– حفظ و حراست اجناس انبار و رعایت اصول ایمنی
– بایگانی و حراست اجناس انبار و رعایت اصول ایمنی
– بایگانی اسناد و مدارک انبار
– ارائه گزارش های لازم به مقامات ذیربط
انواع موجودی های انبار
اجناس و کالاهای موجود در انبار اعم از موسسات تولیدی یا غیرتولیدی را می توان به پنج دسته به شرح زیر تقسیم نمود:
۱- مواد خام یا اولیه
این مواد برای تولید کالا استفاده می شود.
۲- مواد و لوازم مصرفی
مواد و لوازم مصرفی به موادی اطلاق میشود که به طور غیرمستقیم در تولید کالا دخالت دارد و در سازمان های تولیدی برای انجام خدمات جانبی مورد استفاده قرار داده میشود. این موارد بر اثر مصرف از بین میرود مانند کاغذ و یا وسایل بسته بندی در سازمان های تولیدی.
۳- مواد و لوازم در جریان ساخت
به موادی به موادی که مقداری تغییرات در مواد اولیه آن داده شده ولی هنوز به صورت کامل ساخته نشده است، مواد و لوازم در جریان ساخت گویند.
۴- کالای تمام شده
به کالاهایی گفته می شود که از نظر ساخت به مرحله تکمیلی رسیده قابل عرضه به بازار باشد.
۵- اجناس خریداری شده جهت فروش
این سری از اجناس شامل اجناسی هستند که بدون هیچ گونه تغییری در آنها به بازار جهت فروش عرضه می گردد و به طور موقت در انبار نگهداری می شود مانند انبار فروشگاه و موسسات بازرگانی.
فهرست مطالب
مقدمه۱
فصل اول- اصول انبارداری
کلیات ۳
تعریف انبار و مخزن۴
وظایف انباردار۵
انواع موجودی های انبار ۵
سازمان انبار ۷
نقش انبار در اقتصاد کشور۹
نقش انبار در تجارت۹
نقش انبار در صنعت۱۰
هدف از استقرار یک سیستم انبارداری۱۰
سیستم انبارداری و مزایای آن۱۳
خط مشی های انبارداری۱۶فصل دوم- مراحل اجرایی خرید
قسمت اول: خریدهای داخلی۱۸
درخواست خرید۱۸
سفارش خرید کالا به فروشنده۲۱
دفتر راهنمایی سفارش ها۲۲
قسمت دوم: خریدهای خارجی۲۵
کلیات۲۵
قیمت براساس سیف (CIF25
قیمت براساس (C8F26
قیمت براساس (F.O.B26
قیمت براساس (F.A.S26
فصل سوم – منابع ورود کالا به انبار
از طریق خیدهای داخلی۲۷
از طریق خریدهای خارجی۲۷
کالای انتقالی از سایر انبارها و اجناس برگشتی۲۷
کالاها و لوازمی که در کارگاه های یک موسسه ساخته می شود۲۸
ورود کالاهای خریداری شده به انبار۳۰
تحویل کالا به انبار۳۱
تحویل کالا به انبار به صورت تحویل دائم۳۱
تحویل کالا به انبار به صورت تحویل موقت۳۱
نحوه و موارد استفاده از فرم قبض انبار۳۲
درخواست کالا و مواد از انبار۳۲
تحویل و خروج کالا از انبار۳۳
رسید انبار مستقیم ۳۴
دریافت ابزارآلات از انبار۳۵
فصل چهارم- کدگذاری کالا و لوازم
قسمت اول: کلیات کدگذاری۳۷
کلیات کدگذاری۳۷
روش الفبایی۳۷
روش شماره گذاری ساده۳۸
روش الفبا و شماره (حروف و عدد۳۸)
روش نیمونیک۳۹
کدگذاری براساس طبقه بندی کالا۳۹
طبقه بندی و کدگذاری استاندارد بین المللی۴۱
روش طبقه بندی و کدگذاری اختصاصی۴۳
روش شماره گذاری دسیمال یا دهدهی۴۴
قسمت دوم: چیدن جنسی در انبار۴۶
چیدن جنسی در انبار۴۶
سیستم کاردکسی۴۸
کارت روی قفسه (Bin Card51
گزارش موجودی انبار۵۲
اصول ایمنی و حفاظت۵۲
فصل پنجم- کنترل موجودی های انبار
قسمت اول: موجودی برداری «عینی» اجناس۵۴
وظایف انبار در ارتباط با سفارش و موجودی ها۵۷
نقطه سفارش۵۷
روش حداکثر- حداقل۵۷
میزان حداقل موجودی و ذخیره احتیاطی۵۸
میزان حداکثر موجودی۵۸
متوسط موجودی۵۹
شرح مراحل انجام سفارش از طریق انبار۵۹
تعیین بهای موجودی های انبار۶۰
روش بهای تمام شده واقعی۶۱
الف) روش میانگین متحرک قیمت ها۶۱
ب) روش میانگین وزنی۶۲
ج) روش اولین صادره از اولین وارده (FiFo63
د) روش اولین صادره از آخرین وارده ۶۴
روش بهای تمام شده با قیمت بازار هر کدام که کمتر است۶۵
روش بهای «معادل بازار»۶۵
روش قیمت فروش۶۵
قسمت دوم:هزینه های انبارداری۶۶
هزینه سفارش۶۷
هزینه نگهداری کالا در انبار۶۷
قسمت سوم: حسابداری انبار و تدارکات۶۸
عملیات حسابداری خرید۶۸
فصل ششم- قانون محاسبات عمومی
اموال دولتی۷۰
منابع و ماخذ۷۹