این پاورپوینت در مورد اختلالات سیستم عصبی، صرع و تشنج ناشی از تب است و به بررسی علل، علائم، انواع تشنج، عوامل زمینه ای و روش های درمانی آن می پردازد.
اختلالات تشنجی (Seizure Disorder)
تشنج نتیجه عملکرد نامناسب سیستم الکتریکی مغز است.
علائم و نشانه های:
- عدم آگاهی یا تغییر در آگاهی
- حرکات غیر ارادی
- تغییر در درک رفتارها، احساسات و وضعیت قرار گیری
تشنج شایع ترین اختلال عصبی در کودکان است.
صرع
صرع به معنی بروز دو بار و یا بیشتر حمله تشنجی بدون تحریک می باشد.
علت صرع ایدیوپاتیک ناشناخته است اما ممکن است ناشی از:
- عوامل ژنتیکی
- مشکلات مادرزادی
- صدمات مغزی
- رویدادهای بیوشیمیایی
عوامل ژنتیکی
- اکثر اختلالات ایدیوپاتیک
- اکتسابی (در اثر آسیب دیدگی در دوران بارداری، حین زایمان یا بعد از تولد)
رویدادهای بیوشیمیایی:
- هیپوکلسمی
- هیپوگلیسمی
- تشنج در دو سال اول زندگی شایع تر از دیگر دوران کودکی است.
- در شیرخواران بسیار کوچک شایع ترین علل صدمات ناشی از تولد است.
- عفونت حاد یکی از عوامل شایع تشنج در اواخر دوره شیرخوارگی و اوایل دوره کودکی است.
- تغییرات هورمونی و متابولیکی دوره نوجوانی می تواند موجب تغییر آستانه تشنج شود.
- در بعضی موارد تحریک فتوژنیک می تواند در کودکان مستعد موجب تسریع حمله شود.
فعالیت تشنجی
به دلیل تخلیه الکتریکی خود به خودی گروهی از سلول های بسیار تحریک پذیر که به عنوان کانون مولد صرع معروف است (Epileptogenic Focus).
طبقه بندی تشنج و تظاهرات بالینی
- حملات نسبی:
- ساده
- پیچیده (شامل علائم پیچیده و اختلال در هوشیاری است)
- حملات عمومی
- بدون طبقه بندی
در حملات ساده گویی که کودک در حال نگاه کردن به مشت بسته می باشد کودک ممکن است از حرکات خود آگاه باشد.
اختلال در نواحی مغزی کنترل عضلات حرکتی
حملات رولاندیک – سیلویان:
حرکات تونیک کلونیک شامل درگیری صورت، ریزش بزاق و وقفه در صحبت کردن است.
حرکات مارش جک سونیان:
- پیشرفت منظم حرکات کلونیکی از یک پا، دست یا صورت شروع شده و به صورت ایمپالس های الکتریکی از نواحی تحریک مغز به نواحی مجاور انتشار یافته.
- حملات حرکتی به ویژه در کودکان همی پلژی شایع است.
- تخلیه انرژی در قشر مغزی یک نیمکره موجب می شود که چشم ها به سمت مخالف انحراف یابد.
- تخلیه انرژی در دو نیمکره موجب می شود که چشم ها به سوی بالا یا جلو گرایش یابد.
- باز کردن ملایم چشم ها اطلاعات با ارزشی ارائه می دهد.
حملات نسبی ممکن است همراه با علائم حسی:
- بی حسی سوزن سوزن شدن
- احساسات بینایی
- توهمات جرقه نور، طعم و بو یا صدا
حملات نسبی پیچیده (Psychomotor):
- عملکرد حسی و حرکتی را درگیر می کنند.
- به عنوان حملات روانی حرکتی نامیده می شوند.
- رایج ترین نوع تشنج است.
- اغلب در سه سالگی شروع و تا نوجوانی ادامه دار است.
ویژگی حملات نسبی پیچیده (Psychomotor):
- اختلال هوشیاری
- اتوماتیسم، فعالیت تکراری بدون هدف در حین گیجی
- از تشکیلات شبکه ای ممکن است نشات بگیرند
- درگیری اولیه هر دو نیمکره وجود دارد
- هوشیاری از دست می رود
- پیش خبر ندارد
حملات تشنجی تونیک – کلونیک (گراند مال):
مرحله تونیک: تمام عضلات عموماً شکل قرینه سفت و چشم ها به سمت بالا چرخش دارند.
- بازوها معمولاً خم شده و پاها و سر و گردن کشیده می شود تقریباً 20 ثانیه طول می کشد.
- کودک دچار آپنه و سیانوز می شود.
تحریک اتونوم سبب:
- ریزش بزاق
- رنگ پریدگی
- تعریق
- سرخ شدن صورت
- اتساع مردمک
مرحله کلونیک:
- ابتدا انقباض ریتمیک تبدیل می شود و بعد سست می گردد.
- کودک دچار بی اختیاری ادرار و مدفوع می گردد.
- مرحله کلونیک ممکن است فقط چند ثانیه تا نیم ساعت یا بیشتر طول بکشد.
- بعد از حمله به مدت چند ساعت حالت گیجی دارند.
- کودکان دچار اشکالات بینایی و تکلم همچنین استفراغ شده و از سردرد شکایت می کنند.
- بعد از خواب هوشیاری کامل برمی گردد ولی از رویداد هیچ خاطره ای ندارد.
حملات آبسان (Petit mal):
- از دست دادن کوتاه مدت هوشیاری با حداقل تغییر یا بدون تغییر در تون عضلانی مشخص می گردد.
- کودک ممکن است با 20 حمله 10-5 ثانیه ای برخورد کند و موجب افتادن اشیاء از دست کودک شود.
- انقباض ناگهانی پلک ها یا حرکت خفیف دست ها وجود دارد.
- رویدادهای مکرر می تواند موجب کند شدن جریانات فکری.
- گاهی اختلال در تکالیف مدرسه اولین نشانه بروز این مشکل می باشد.
حملات می تواند به وسیله عوامل زیر تشدید گردد:
- افزایش تهویه
- کاهش قند خون
- استرس
- خستگی یا بی خوابی
بسیار مهم است که حمله آبسان از خیالبافی و کم تمرکزی بیش فعالی تشخیص داده شود.
حملات آتونیک:
- به صورت از دست دادن ناگهانی و لحظه ای تون عضلانی.
- شروع حمله معمولاً بین 5-2 سالگی است.
- ممکن است هوشیاری از دست برود یا نرود.
- چندین دفعه ممکن است به طور کوتاه مدت سر کودک شل شود یا اینکه ناگهانی به زمین بخورد.
- کودک باید خود را با کلاه ایمنی بپوشاند.
حملات میوکلونیک:
- انقباضات ناگهانی و کوتاه مدت عضله یا گروهی از عضلات.
- بدون از دست دادن هوشیاری.
- بدون مرحله پس حمله است.
- ممکن است با رفلکس از جا پریدن شدید اشتباه شود (Startle Reflex).
- در صورتی که امکان فشار دادن سر کودک به سمت جلو باشد نشان دهنده رفلکس از جا پریدن است.
حملات صرعی بدون طبقه بندی:
- میوکلونوس شیرخوارگی، اسپاسم وسیع، هیپرآریتمی یا اسپاسم میوکلونیک شیرخوارگی.
- پاتوفیزیولوژی آن ناشناخته است.
- در طی 8-6 ماه اول زندگی.
- درجاتی از عقب ماندگی ذهنی.
- نواحی از پایه مغز ممکن است درگیر باشد.
- در افراد مذکر دو برابر رخ می دهد.
حمله سلام کردن یا خم شدن چاقوی جیبی (Jackknife):
ناشی از:
- انقباضات ناگهانی – کوتاه و متقارن عضلانی
- انحراف احتمالی چشم ها به سمت بالا یا داخل
- شروع حمله ممکن است با گریه یا خنده
- شیرخوار ممکن است رنگ پریده – قرمز یا سیانوز باشد
- اسپاسم شیرخوارگی در معرض خطر آسیب بینایی وابسته به قشر مخ هستند.
عوارض درمان با ACTH شامل: افزایش فشار خون و سرکوب سیستم ایمنی می شود.
ویگاباترین نیز به منظور افزودن سطح انتقال دهنده های گاما-آمینوبوتریک (GABA) به منظور کاهش فعالیت تشنجی عمل می کند.
- اسپاسم شیرخوارگی اغلب توام با ناهنجاری های مغزی می باشد.
- بسیاری از کودکان دچار اسپاسم شیرخوارگی در نهایت دچار سندرم لانوکس-گاستوت (LGS) می شوند.
- بین 10-1 سالگی رخ می دهد.
- تکامل ذهنی آهسته.
- پاسخ نامناسب به درمان.
- انتشار امواج میخی با ریتم آهسته کمتر از سه هرتز در حالت بیداری.
- با فوران یک باره امواج تند 10 هرتز در هنگام خواب.
- علت سندرم لانوکس-گاستوت یا کریپتوژنیک ناشناخته است.
- در کودکان با تکامل طبیعی روان-حرکتی و بدون تاریخچه ای از صرع و عقب ماندگی.
- رویداد حملات با فرکانس زیاد توام با رویدادهای صرع مداوم استاتوس.
- اختلال هوشی پیشرونده.
- والپرات داروی انتخابی در سندرم لانوکس-گاستوت است.
- داروی فلبامات دارای عوارضی چون آنمی آپلاستیک و سمیت کبدی می باشد.
- جهت تشخیص صرع دو نکته مشخص کردن نوع حمله و تلاش در درک علت واقعه دارای اهمیت است.
هدف از درمان
- کنترل حملات و تصحیح علت.
- کمک به داشتن زندگی طبیعی تا حد امکان است.
دارو درمانی در صرع و تشنج
در صورتی که تحریک پذیری پایین تر از آستانه قرار بگیرد هیچ حمله ای رخ نمی دهد.
داروها اثر خود را به وسیله کاستن پاسخ گویی نورون های طبیعی به تحریکات عصبی ناگهانی و تواتر بالا برخاسته از کانون صرعی اعمال می کنند.
درمان با یک دارو شروع و به تدریج تا کنترل حملات افزوده می شود.
شمارش سلول های خونی.
تجزیه ادرار.
تست های عملکرد کبدی انجام می شود.
معمولاً زمانی که کودک دو سال حمله ای نداشت.
الکتروانسفالوگرام طبیعی داشته باشد.
در طی چند هفته به تدریج دارو درمانی کاهش می یابد.
ولی در زمان عفونت و بلوغ مدت طولانی تری باید ادامه یابد.
عوارض جانبی دارو درمانی در صرع
- اغلب عوارض جانبی گذرا بوده.
- مرتبط با دوز دارویی است.
- به رسیدگی فوری نیاز دارد.
- درمان طولانی مدت با فنی توئین موجب هیپرپلازی بافت لنفاوی می شود که اغلب در لثه ها قابل توجه است.
- رشد لوزه ها و آدنوئیدها می تواند موجب انسداد نسبی راه تنفسی شود که موجب خرناس کشیدن در هنگام خواب می شود.