این پاورپوینت به معرفی زندگینامه و سبک معماری تادائو آندو می پردازد، با تمرکز بر آثار برجسته، مصالح، نورپردازی و تاثیر معماری شرقی و غربی او.
معرفی تادائو آندو و آثار معروف او :
او در ۱۳ اکتبر ۱۹۴۱ در اوزاکا، ژاپن به دنیا آمد. بین سال های ۱۹۶۲ تا ۱۹۶۹، آموزش های خودآموخته و غیرآکادمیکش را از طریق سفرهای آموزشی به اروپا، آمریکا و آفریقا و مطالعه معماری های مدرن کلاسیک، به ویژه آثار فرانک لوید رایت، تکمیل کرد. آثار معماری او عمدتاً شامل پروژه های مسکونی، کلیساها، موزه ها و مجتمع های تجاری بزرگ است که با تاکید ویژه بر استفاده از سازه های بزرگ بتن مسلح و نمایان، شکوه و عظمت خاصی به آن ها بخشیده شده است. او به عنوان پلی میان معماری شرقی و غربی شناخته می شود و بتن را به عنوان ماده ای کلیدی در خلق زیبایی شناسی شرق به کار می گیرد، هرچند این ماده یکی از عناصر اصلی جنبش مدرن اروپاست.
آندو نخستین دفتر معماری خود را در سال ۱۹۶۹ در اوزاکا تاسیس کرد و تا کنون بیش از ۱۵۰ پروژه طراحی کرده است. وی یکی از تاثیرگذارترین معماران نسل دوم پست مدرن ژاپن به شمار می رود که تمرکز اصلی اش بر تلفیق فرم های مدرن با مفاهیم و شیوه های سنتی ژاپنی است؛ به طور مشخص، او در پی بازتعریف معنای طبیعت از طریق معماری است. مصالح مورد علاقه او بتن خام، نور خورشید، آسمان، سایه و آب هستند که با فضای معماری پیوند خورده اند. او معتقد است که ساختمان ها باید فرصتی برای تجربه و احساس طبیعت به کاربران خود فراهم کنند و این نگرش ریشه در فرهنگ و سنت منطقه کانزای ژاپن دارد.
عناصر اصلی معماری او نظم، انسان و احساسات انسانی است که به شکلی متناقض در آثارش کنار هم قرار می گیرند و تعاملی بین فرم و فرم، داخل و خارج، طبیعت و هندسه ایجاد می کنند. آندو به جای تاکید بر فرم صرف، بیشتر روی کیفیت فضا تمرکز دارد و باور دارد که فرم بیش از حد بر تاثیر فضایی معماری تاثیر منفی می گذارد و جذابیت آن را محدود می کند. به همین دلیل، او به سمت استفاده از فرم های ساده و دوری از پیچیدگی های بصری می رود.
معماری او را می توان به نوعی معماری نفی و انکار تعبیر کرد که در آن مخالفت با ارزش های جامعه مدرن و جهانی شدن مشهود است. او با رد راحتی مدرن، در تلاش است ارتباطی پویا میان انسان و طبیعت برقرار کند و حضور هر دو را در دل معماری خود ممکن سازد. برخی از برجسته ترین آثار او عبارتند از نمازخانه کوه، کلیسای باد روکو، کلیسای روی آب، کلیسای نور، معبد آب، خانه Raw، مجتمع تجاری تایمز ۲، پروژه ناکانوشیما ۲ و موزه نائوشیما.
ویژگی های شاخص معماری او ترکیبی از نظم، انسان و احساسات است که در پروژه هایش به صورت تضادهای خلاقانه دیده می شود. فرم و فضا، داخل و خارج، و طبیعت و هندسه به شکل هنرمندانه ای در آثار او در برابر هم قرار گرفته و تعاملی سازنده دارند. برای درک بهتر آثار آندو، آن ها را می توان در سه دسته معماری یگانه انگار، دوگانه انگار و کثرت گرا تقسیم بندی کرد. معماری یگانه انگار با فرم های خالص و طراحی های واضح در خانه ها و کلیساهای کوچک نمایان می شود که فضایی آرام و مشابه سنت چاپخانه های ژاپنی ایجاد می کند و ریتم وحدت بخشی در نور و سایه دارد. معماری دوگانه انگار روش منحصربه فرد آندوست که از فرم های بیضوی استفاده می کند و فضا را بر اساس نیروهای پویایی شکل می دهد که از تضاد میان فرم و فضا ناشی می شود؛ در این سبک، فرم و فضا ارزش برابری دارند و نوآوری های او بیشتر جلوه می کند.
معماری کثرت گرای آندو از سال ۱۹۸۵ به بعد گسترده تر شده است و شامل فرم های متنوع با جهت گیری های متفاوت می شود. این سبک برخلاف معماری یگانه انگار که تمرکز فضایی داشت، بیشتر به سوی پراکندگی، روشنی و پویایی حرکت کرده است. فرم ها در این آثار بصری سبک تر و پراکنده تر شده و فضا از ترکیبات مختلف شکل می گیرد، که نشان دهنده تنوع روش ها و مقیاس های به کار رفته در کارهای آندوست.
برخی از نظرات و دیدگاههای تادائو آندو:
- نگاه انتقادی به معماری مدرن
- احساس نگرانی برای آینده به خاطر وجود کامپیوترها ترس از اینکه خلاقیت را از معمار بگیرند ومعماری به یک فرمول برای تمام نقاط زمین انجامد.
- اهمیت فوق العاده به طبیعت
- در معماری بخشی وجود دارد که نتیجه یک استدلال منطقی است و بخش دیگری
- است که از مجرای احساس خلق می شود . همواره یک نقطه هست که این دو با
- هم طلاقی می کنند.من فکر نمی کنم معماری بدون این تلاقی بتواند خلق شود.
- معماری خلق فضایی برای زیستن و به تفکر واداشتن
- فرم از تاثیر فضایی می کاهد و در نتیجه جذابیت معماری را محدود می کند.
- اهمیت به نور در فضای معماری
- نور به زیبایی نمود می بخشد ، و باد و باران با تاثیری که بر بدن انسان می گذارند به زندگی رنگ و رو می دهند. معماری واسطه ای است که انسان را قادر می سازد تا حضور طبیعت را حس کند.
- من با نشاندن طبیعت و نور متغیر در درون فرم های هندسی ای که از زمینه شهری شان بریده شده اند ، فضاهایی پیچیده می آفرینم.
- آسمان قاب شده ، نور و سایه ایجاد می کند و به شخص القا می کند تا از معنای طبیعت بپرسد و به او کمک می کند تا عناصر ترکیبی فضا را درک کند.
- به باور من سه عنصر برای تبلور معماری مورد نیاز است : مصالح واقعی مانند بتن اکسپوز و یا چوب رنگ نشده ، هندسه ناب ، طبیعت ؛ طبیعتی که از طریق انسان نظم داده شده و در تضاد با طبیعت آشفته است.
- من می خواهم بناهای قوی و در عین حال آرامی بیافرینم که صدای آفریننده شان را بتوان شنید.
- نور سرچشمه تمام هستی است . نور در همان حال که به سطح چیزها برخورد می کند ، به آنها شکل می دهد و با انباشتن سایه در پشت چیزها ، به آنها عمق می بخشد.
- تابش یک دسته پرتو نور ، با نفوذ در سکوت ژرف آن تاریکی ، شکوه و ظلمت را به همراه می آورد.
معماری تادائو آندو
در دنیای امروز که شهرها مملو از آشفتگی های حسی، اشباع بصری و لذت های زودگذر هستند، معماری تادائو آندو فضایی آرام و متفکرانه را به تصویر می کشد که در آن سادگی و سکون به چشم می خورد. آثار او، با ظرافتی که در انتخاب نور، مصالح و فرم ها به کار گرفته شده، نوعی ارتباط دوباره انسان با طبیعت را ایجاد می کنند. آندو همیشه بر این باور بوده که معماری نباید صرفاً شکلی هنری باشد، بلکه باید روح انسان را تغذیه کند و او را به تامل وادارد. این رویکرد ساده در عین حال پیچیدگی های عمیقی را در پس ظاهر مینیمال ساختمان هایش پنهان دارد.
یکی از مهم ترین تاثیرات بر کارهای آندو، معماری سنتی ژاپن است. او از کودکی با بناهای تاریخی ژاپنی مانند مینگاها (خانه های روستایی) و چایخانه های سنتی آشنا شد، اما هدفش تقلید صرف این فرم ها نبود. بلکه آندو از اصول بنیادین معماری سنتی ژاپن، مانند استفاده دقیق از نور، حداقل گرایی در مصالح و پیوند انسان با طبیعت، برداشت تازه ای ارائه می کند. جالب این که معماری ژاپنی بر نسل اولیه مدرنیست های اروپایی نیز تاثیر شگرفی گذاشته بود؛ آن ها سادگی و تساوی در ساختارهای سنتی ژاپن را الگویی مخالف تزئینات و سلسله مراتب پیچیده معماری غرب می دیدند. آندو گرچه به مدرنیسم نزدیک است و از بزرگان آن همچون لوکوربوزیه و لویی کان تاثیر پذیرفته، اما در کارهایش روح انسانی، صمیمیت و ارتباطات فردی را حفظ می کند که در مدرنیسم گاهی کمرنگ می شود. او به بناهای خود روح خاصی می بخشد که هم به ویژگی های محلی و هم به نیازهای عام انسانی پاسخ می دهد.
یکی دیگر از کلیدهای فهم زیبایی شناسی آندو، ریشه در سنت وابی ژاپن دارد که در قرن شانزدهم در منطقه کانسایی شکل گرفت. این سنت بر فضیلت هایی چون سادگی، خلوص و تواضع تاکید داشت و در مقابل تجملات سطحی و قدرت نمایی های مبتذل ایستادگی می کرد. آندو، که زاده اوزاکاست، خود را به این سنت پایبند می داند و در آثارش این ارزش ها را بازتاب می دهد؛ همانطور که بسیاری از مخاطبانش نیز چنین اند.
در طول فعالیت حرفه ای خود، آندو سه نوع پروژه معماری ژاپنی را مورد توجه قرار داده: خانه ها، معابد و موزه ها. اگرچه پروژه های بین المللی او در خارج از ژاپن اجرا شده اند، اما در همه آن ها ردپای فرهنگ و روح ژاپنی به چشم می خورد. اوزاکا، شهر پرجمعیت و شلوغ، جایگاه زندگی آندو است و معماری های او در میان این شلوغی ها پناهگاه هایی آرام ایجاد می کنند که در آن ها ساده ترین فعالیت های انسانی شکوهی شاعرانه می یابد.
آندو کار خود را از سال ۱۹۶۹ آغاز کرد و پس از چهار سال، خانه ای کوچک با دیوارهای بتنی در اویودو ساخت که بعدها به آتلیه او تبدیل شد. در دوره ای که سبک های معماری به شدت متنوع شده اند، زبان و نگرش آندو همواره ثابت و منسجم باقی مانده است؛ چارچوبی که از خانه آزوما (۱۹۷۶) شکل گرفت و به عنوان یکی از شاخص ترین آثارش شناخته می شود. این خانه که در میان خانه های چوبی سنتی اوزاکا واقع شده، کمتر از ۶۰ متر مربع مساحت دارد و شاید بر اساس معیارهای غربی فاقد راحتی باشد، اما نمایانگر دیدگاه ژاپنی است که انسان و طبیعت را جدا نمی بیند.
دیوار، مهم ترین عنصر در معماری آندو است؛ عنصری که با نور جان می گیرد و شکل می پذیرد. برخلاف مدرنیسم که فضای باز را ارج می نهد، آندو دیوار را به مثابه ظرفی پویا و متعادل می بیند که هم فضا را محدود می کند و هم با محیط ارتباط برقرار می کند. در برخی ساختمان ها، مانند خانه ناگایاما و خانه کیدوساکی، دیوارها به عنوان مرزهایی هم بستگی و جدایی را رقم می زنند. در مواردی دیگر، مثل موزه نائوشیما، دیوار به نوعی پل میان طبیعت و ساخت بشر تبدیل می شود.
از نظر مصالح، دیوارهای آندو عمدتاً از بتن صاف و متخلخل ساخته شده اند و با دقت فنی بالا اجرا می شوند. آندو سیمان را ماده ای ساده می داند که با مهارت و دقت کاری دقیق، به اثری هنری بدل می شود. او حتی تغییرات ناگهانی و غیرمنتظره در پرداخت سیمان را بخشی از زبان بصری آثارش می داند و با آن ها بازی می کند، همانند سفالگران راکو که به عدم پیش بینی کوره احترام می گذارند.
یکی از پروژه های برجسته آندو، موزه هنر مدرن فورت ورث در تگزاس است که در سال ۱۹۹۷ برنده مسابقه بین المللی شد. این موزه با سالن های دراز و سقف هایی که بازتابی از موزه کیمبل لویی کان هستند، نمونه ای از ترکیب بتن و شیشه و نمایش زیبایی های نوین مصالح است.
با وجود شناخته شدن جهانی، معماری آندو هنوز عمیقاً ژاپنی باقی مانده است. آثار او مانند نقاشی های کاتسوشیکا هوکوسایی، ما را به سفرهایی درون گرا و آرام دعوت می کنند که مقصد مشخصی ندارند. او معمار بازگشت به درون و تجلی بی زمانی است، و همانطور که یاسوناری کاواباتا گفته، آثارش تصویری است از تامل در طبیعت که تا ابد ادامه می یابد و هیچ گاه از هم جدا نمی شود.
آثار معماری تادائو آندو:
معبد آب:
این معبد دارای سالن اصلی است که در زیر یک استخر بزرگ به شکل بیضی و پر از نیلوفرهای آبی قرار گرفته است. مسیر ورود به این سالن از یک پلکان آغاز می شود که از سطح آب بالا می آید و طوری طراحی شده که بازدیدکننده را به عمق زیر آب می برد. فضای داخلی سالن به شکل اتاقی گرد است که درون یک قاب مربع شکل از ستون های چوبی قرار گرفته است. تمامی ستون ها و فضای داخل سالن به رنگ قرمز درآمده اند. این رنگ در هنگام غروب، زمانی که نور خورشید به رنگ قرمز گرم درمی آید و سایه های بلند ستون ها به شکل چشمگیری در فضا گسترده می شوند، بیشتر برجسته می شود.
طرح معبد، بازتابی از تجربیاتی است که بر زندگی روزمره غلبه یافته اند. آندو مخاطب را با عبور از دیوارهای بلند و منحنی شکل به سمت حوض بزرگی هدایت می کند که ورودی اصلی اتاق مربع شکل و قرمز رنگ در آن واقع شده است.
رنگ قرمز در فلسفه بودا معانی متعددی دارد که هر کدام به نحوی به معماری بنا و نیت طراح معنا می بخشند. این رنگ نماد انرژی حیات است که ابتدا بیننده را با نیرویی قوی مواجه می سازد، سپس چون محافظی مهربان، انسان را می پذیرد و در نهایت به عنوان نماد خون مقدس، پیامی عمیق انتقال می دهد: پشت آب های گل آلود، خون مقدس جریان دارد و حقیقت والا در پشت دیوارهای بلند «من» نهفته است. عبور از این دیوارها یعنی دست یابی به جهان کیهانی.
این سفر می تواند از زاویه دیگری نیز نگریسته شود: آندو فرد تنها را پس از گذر از احساسات و هیجانات شخصی (دیوارهای منحنی) به سمت عقلانیت (اتاق مربع و رنگ قرمز) هدایت می کند؛ عقلانیتی که ریشه در تفکر شرق دارد. این مسیر، نمایانگر ارتباط عمیق با عناصر طبیعت شرقی است: خاک (کف و دیوارها)، باد (فضا بین دیوارها)، آب (حوض وسط) و نور (تالار اصلی).
آندو با بهره گیری از آموزه های شرقی، بازتعریفی نو از انسان، طبیعت و معماری مدرن ارائه می دهد.
کلیسای نور:
این نمازخانه در منطقه ای آرام و مسکونی جای گرفته و جهت آن به گونه ای تعیین شده که با تابش خورشید و موقعیت کلیسای مجاور هماهنگی داشته باشد. ساختمان اصلی به شکل مکعب مستطیل با طول سه برابر عرض است و یک دیوار محوطه با زاویه ۱۵ درجه آن را به دو بخش مجزا تقسیم می کند: فضای نمازخانه و ورودی مثلثی شکل.
ورودی از طریق شکافی زاویه دار روی دیوار است که شخص را مجبور می کند ۱۸۰ درجه بچرخد تا روبروی نمازخانه قرار گیرد. کف فضا با پله هایی به سمت محراب شیب دارد و دیوار پشت محراب، با چند شکاف عمودی و افقی، صلیبی را شکل می دهد.
کف و نیمکت ها از الوارهای ساده و کم ارزش ساخته شده اند تا حس صداقت و بی پیرایگی فضا تقویت شود.
تفکر آندو بر مبنای تضاد استوار است؛ در این کلیسا نیز شاهد ترکیب ورودی مورب با حجم منظم مکعب، و تضاد میان نور و سایه هستیم؛ جایی که حجم تاریک بنا با پرتوهای صلیب گونه نور روشن می شود، تصویری از کشمکش میان خوبی و بدی را تداعی می کند.
همچنین تضاد مصالح مثل بتن زبر و شیشه شفاف، جلوه هر یک را بیشتر می کند. این برخورد میان سختی و شفافیت، هم مصالح را برجسته می کند و هم فضای کلیسا را به اثری ماندگار تبدیل می سازد.
کلیسای نور، نمایانگر عمق تفکرات آندو و نمونه ای شاخص از ارتباط انسان شرقی با طبیعت پیرامون است.
خانه ایتو:
این خانه نمونه ای از اولین طراحی های تادائو آندو است و وجه تمایز آن بهره گیری از سیستم مدولار ژاپنی «کن» است.
سیستم کن مبتنی بر استفاده از تاتامی های مستطیلی با نسبت طول به عرض ۲ به ۱ است که در پلان، نما و حجم بنا کاملاً مشهود است.
کن به عنوان استانداردی ثابت، نه تنها فاصله بین ستون ها را تعیین می کند بلکه سازه، مصالح و فضای معماری ژاپن را به شکلی منظم و هماهنگ سازمان می دهد.
کف منازل ژاپنی معمولاً از چوب یا حصیرهای ساخته شده از ساقه برنج (تاتامی) پوشیده شده اند. هر تاتامی به اندازه ۹۰ در ۱۸۰ سانتی متر است و واحد اندازه گیری فضا به تعداد تاتامی های کف اتاق مربوط می شود.
این نسبت های دقیق و جنس مصالح به معماری ژاپنی هویتی منحصر به فرد بخشیده اند.
موزه تاریخی چیکاتسو ـ آسوکا:
در جنوب استان اوزاکا، مجموعه ای از تپه های تدفینی با قدمتی به قرون پنجم و ششم میلادی قرار دارد. آندو مامور شد مرکزی برای نمایش و تحقیق در حوزه فرهنگ کوفون طراحی کند که فراتر از موزه های رایج باشد و در عین حال به عنوان محلی برای نگهداری آثار حفاری و گورهای اطراف که بیشتر دست نخورده باقی مانده اند، عمل کند.
این بنا، همچون معابد مایا که در دل جنگل ها شکل می گیرند، حضور متفکرانه و یکپارچه ای دارد. سقف شیب دار آن که از بتن ساخته شده، با قطعات گرانیت سفید محلی پوشانده شده و فضایی برای اجراهای نمایش، موسیقی، سخنرانی و جشنواره های مختلف فراهم می کند.
ورودی مجموعه، مسیری رازآلود و طولانی است که با دیوارهای سیمانی صاف احاطه شده و به مکعب بیرون زده ای ختم می شود. از سالن ورودی روشن، شیب ملایمی با انحنا به سوی فضای تاریک تر پایین تر هدایت می کند، جایی که مدل عظیمی از مجموعه تدفین به نمایش گذاشته شده است.
نورپردازی ملایم در ویترین ها، اشیاء تاریخی را به شکل نمادینی به نمایش می گذارد و توالی فضایی و رویدادها حس حرکت عارفانه ای را درون طبیعت درونی انسان تداعی می کند، فراتر از تجربه یک موزه معمولی.