بخشی از متن
در آغاز و پایان قرن بیستم، دو تحول بنیادین صنعت را متحول ساختند: نخست، گسترش تولید انبوه که به دوران تولید دستی پایان داد و دوم، ظهور روش نوینی به نام تولید ناب که به تدریج جایگزین تولید انبوه شد. در دوران جدید، دگرگونی در ساختار تولید و روش های صنعتی نه تنها فرآیند تولید، بلکه چهره زندگی بشر را نیز دگرگون کرده است.
پس از جنگ جهانی اول، هنری فورد و آلفرد اسلون با معرفی سیستم تولید انبوه، زمینه گذار از سنت های تولید دستی اروپایی به شیوه های نوین صنعتی را فراهم کردند. این رویکرد باعث شد ایالات متحده به عنوان پیشگام جهانی در حوزه تولید شناخته شود و صنعت خودروسازی به قلب تپنده اقتصاد این کشور تبدیل گردد. پیتر دراکر نیز در سال ۱۹۴۶، این صنعت را «صنعت صنعت ها» نامید.
در مقابل، مفهومی به نام تولید ناب در دهه های پایانی جنگ جهانی دوم در کارخانه تویوتا ژاپن و با تلاش های تای چی اوهنو پدیدار شد. این رویکرد با بهره گیری از تجربیات فورد و ساختارهای اجتماعی ژاپنی، شیوه ای بهینه برای کاهش اتلاف منابع و افزایش بهره وری ارائه کرد. در سال ۱۹۹۰، جیمز ووماک و همکارانش در دانشگاه MIT با انتشار کتاب «ماشینی که جهان را دگرگون کرد»، مفهوم تولید ناب را به جهانیان معرفی کردند.
از آنجا که تولید ناب حاصل تعامل مفاهیم غربی و شرقی در صنعت است، درک کامل آن مستلزم مقایسه دقیق با دو روش دیگر، یعنی تولید دستی و تولید انبوه خواهد بود. در ادامه، به بررسی و تحلیل ویژگی های این سه مدل تولیدی پرداخته خواهد شد.
از تولید دستی بیشتر بدانیم !
در شیوه تولید دستی، ساخت هر محصول به صورت سفارشی و توسط نیروی انسانی ماهر با بهره گیری از ابزارهای ساده و چندکاره انجام می شود. در این مدل تولیدی، هر واحد به طور مجزا و با تمرکز بر خواست مشتری ساخته می شود. مشخصه هایی مانند سازماندهی غیر مرکزی، تولید با حجم بسیار پایین و استفاده از ماشین های چندمنظوره در این روش دیده می شود.
گرچه تولید دستی باعث افزایش قیمت تمام شده می شود و مقیاس پذیری پایینی دارد، اما همچنان برای محصولاتی با نیازهای خاص مانند ماهواره ها و فضاپیماها استفاده می شود. محدودیت منابع مالی و انسانی نیز باعث شده که این تولیدکنندگان توان سرمایه گذاری گسترده روی نوآوری های فناورانه را نداشته باشند. با این حال، تولید دستی به دلیل پاسخگویی به نیازهای خاص و سلیقه های فردی، جایگاه خود را در بازار حفظ کرده است.
با ظهور رقبای جدید در دهه ۱۹۹۰ مانند شرکت های ژاپنی پیشرو در تولید ناب، تهدیدی جدی برای این دسته از تولیدکنندگان به وجود آمد. شرکت هایی نظیر هوندا با محصولات خاص مانند خودروی اسپرت NS-x، بازارهایی را هدف گرفتند که پیش تر در انحصار برندهای لوکسی مانند فراری بود.
در ادامه مسیر تولید، به مدل های تولید انبوه و تفاوت های آن با روش های سنتی خواهیم پرداخت.
از مشخصه های تولید انبوه چه می دانیم ؟
در سیستم های تولید انبوه، طراحی محصولات توسط متخصصان انجام می شود، اما فرآیند ساخت به کارگران کم تجربه ای سپرده می شود که با دستگاه های گران قیمت و تک منظوره کار می کنند. این فرآیند منجر به تولید تعداد بسیار زیادی از کالاهای استاندارد و هم شکل می شود. با وجود راندمان بالا، تغییر طرح یا تولید محصول جدید در این شیوه بسیار پرهزینه است، زیرا نیازمند بازطراحی کل فرایند تولید است.
به همین دلیل، تولیدکنندگان انبوه اغلب از نوآوری و ایجاد تنوع در محصولات خودداری می کنند تا از هزینه های اضافی جلوگیری شود. در نتیجه، محصول نهایی هرچند ممکن است تنوع کمتری داشته باشد و فرآیند تولید آن برای نیروی کار یکنواخت و خسته کننده باشد، اما با قیمت پایین تری به مشتری عرضه می شود.
برخی از مشخصه های تولید انبوه عبارتند از :
۱- نیروی کار : تقسیم کار تا هرجا که امکان دارد ؛ در کارخانه های با تولید انبوه ، کارگر مونتاژکننده تنها به چند دقیقه تعلیم و آموزش نیاز دارد .
۲- سازماندهی : با استفاده از یک ادغام عمودی کامل ، تولیدکننده انبوه سعی می کند که از مواد اولیه تا سایر قطعات را خود تولید کند . ولی مشکل ادغام عمودی کامل ، دیوان سالاری وسیع است.
۳- ابزارها : از ابزارآلاتی که فقط در هر زمان یک وظیفه را انجام می دهد استفاده می شود که این کار صرفه جویی زیادی در زمان آماده سازی ماشین آلات به وجود می آورد .
۴- محصول : محصولات تنوع اندکی دارند اما قیمتهای آن به خاطر تنوع کم روند نزولی پیدا می کند .
در گامهای آتی و به هنگام مقایسه دو روش انبوه و ناب از تولید انبوه بیشتر خواهیم گفت.
خاستگاه تولید ناب کجاست ؟
زادگاه تولید ناب در شرکت تویوتا در جزیره ناگویا در ژاپن است . نخستین پیروزی خانواده تویوتا در صنعت ماشین آلات نساجی بود و در دهه ۱۹۳۰ به دلیل نیاز شدید دولت ، شرکت مذکور وارد صنعت وسایل نقلیه موتوری گردید ؛ در آن سالها این شرکت با مشکلاتی از قبیل بازار داخلی کوچک ، نیروی کار ثابت ، فقدان سرمایه کافی و رقبای خارجی علاقه مند به بازار ژاپن مواجه بود .
در آن سالها ، ای جی تویوتا با مهندس شرکت ، تای چی اوهنو به آمریکا سفر کرده و از شرکت اتومبیل سازی فورد بازدید به عمل آوردند و نهایتا به این نتیجه رسیدند که اصول تولید انبوه قابلیت پیاده سازی در ژاپن را ندارد و این سیستم پر از Muda(اتلاف) است . برهمین اساس ، آنها شیوه جدیدی از تولید که بعدها تولید ناب نام گرفت را ایجاد نمودند . یک تولیدگر ناب مزایای تولید دستی و تولید انبوه را با یکدیگر تلفیق کرده و از قیمت بالای اولی و انعطاف ناپذیری دومی اجتناب می نماید و از ماشین آلاتی استفاده می کند که هم خودکار و هم انعطاف پذیرند .
برخی از مشخصه های تولید ناب عبارتند از :
۱- استفاده از JIT.
۲- تاکید بر پیشگیری از تولید محصول معیوب .
۳- پاسخ به نیازهای مشتریان .
۴- کایزن .
۵- سیستم افقی ارتباطات .
۶- افزایش ادغام وظایف .
در گام آتی به برتریهای تولید ناب بر تولید انبوه خواهیم پرداخت …
فهرست مطالب
از قرون تولید دستی تا عصر تولید ناب
از تولید دستی بیشتر بدانیم
از مشخصه های تولید انبوه چه می دانیم
خاستگاه تولید ناب کجاست
برخی از مشخصه های تولید ناب
تولید ناب و برتریهای آن بر تولید انبوه
تفاوت در اهداف نهایی
تفاوت در زنجیره عرضه
تفاوت در طراحی قطعات
عرضه ناب در عمل
تفاوت در شیوه های طراحی :
رهبری
کار گروهی
ارتباط با یکدیگر
تکوین همزمان
تفاوت در طرز کار کارخانه
تفاوت در پایان خط تولید
سازماندهی ناب در سطح کارخانه
سازماندهی کارخانه واقعا ناب دارای
تفاوت در رفتار با مشتری
نتیجه گیری