دانلود طرح توجیهی تکثیر و پرورش آبزیان

مقدمه
تکثیر و پرورش آبزیان به منظور تولید و تامین بخشی از پروتئین مورد نیاز کشور ، مطلوب تربیت نیروی انسانی ماهر در زمینه دانش و فن آوری این علم به عنوان پایه و اساس زمینه های تولید مورد توجه قرار گرفته است . در آبهای داخلی کشور علاوه بر منابع آبی طبیعی و نیمه طبیعی جهت پرورش آبزیان امکانات وسیعی در زمینه تکثیر و پرورش ماهیان سردابی وجود دارد که در حال حاضر تنها از معدودی از این امکانات استفاده می گردد که یکی از علل اصلی آن نداشتن اطلاعات فنی و تجربیات لازم در زمینه تکثیر و پرورش این گونه ماهیان می باشد .

اغلب پرورش دهندگان هم که به این امر اشتغال دارند به علت نداشتن اطلاعات کافی علمی و فنی بعضاً دچار ضرر و زیان شیلات ایران که علاوه بر ماهیدار کردن منابع آبی کشور و حفظ ذخایر آبزیان کار خدمات رسانی به دست اندرکاران خصوصی پرورش ماهی را نیز به عهده دارند دارند جهت آموزش و ارتقاء دانش فنی پرورش دهندگان در زمینه های نیازماندیهای محیطی آزاد ماهیان ، انتخاب زمین و طراحی کارگاه ، پرورش ماهیان مولد ، تکثیر و تولید لارو بچه ماهی بازاری ، تغذیه صحیح و اصولی ماهی ، نیازهای غذایی آزاد ماهیان ، حمل و نقل و جابه جایی تخم و بچه ماهی و ماهی بازاری ، بهداشت و کنترل بیماریها و کاربرد فن آوری جدید در زمینه های مختلف اقدام به تشکیل دوره های آموزشی کوتاه مدت نموده است.

زندگی وحیات بدون وجود انرژی غیرممکن وغیرقابل تصور است .

با توجه به روند روزافزون افزایش جمعیت و لزوم کسب انرژی و ادامه زیست ، آبزیان و فرآورده های آن جایگاه ویژه ای را در میان سایر منابع مواد غذایی و انرژی زا کسب نموده است .
ماهیان متعلق به گروه حیوانات خونسرد یا پویی کیلوترم (Poikilo therm) بوده و حرارت بدنشن با شرایط زیست محیطی سازگاری و تطبیق یافته است و به دلیل دارا بودن خصوصیات ویژه زیست شناختی مزایای بیشتری بر سایر منابع تولید پروتئین و رشته های دامپروری دارند .

امروزه با پیشرفت فن آوری و روش های مدرن صیادی تحولات بی شماری در امر صید محصولات آبزی حاصل گردیده و آمار جهانی نشانگر آن است که پرورش و تولید آبزیان در آبهای داخلی روند رشد قابل ملاحظه ای را در پیش گرفته است . پرورش ماهیان سردابی و آزاد ماهیان امروزه در اکثر کشورهای اروپایی ، آمریکا، خاور دور و برخی کشورهای آسیایی متداول گشته و در حال توسعه است . موسسات پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان که بهترین بازدهی و سازگاری تولید را در بین انواع آزاد ماهیان در سراسر جهان نشان داده است از نظر جغرافیای اقتصادی بیشتر در مکانهایی قرار گرفته است که با آب کافی سطحی و قابل استفاده مشخص می گردد .

تاریخچه تکثیر و پرورش ماهی
اولین کسانی که اقدام به پرورش ماهی نمودند چینیها بودند . فان لی در 475سال قبل از میلاد مسیح در مورد تخم ریزی و تکثیر ماهی کپور (Cyprinus carpio) مطالب ارزنده ای نوشته و از آن به عنوان یک شغل پر منفعت یاد کرده است . بیشتر مولفین سابقه پرورش ماهی را به 2000 سال قبل از میلاد مسیح نسبت می دهند .

ارسطو از ماهی کپور یاد کرده است و یونانیها و روسها ماهی کپور را در استخر پرورش می دادند .

این ملل سعی داشتند که بدین وسیله ذخایر ماهی را در آبهای طبیعی حفظ نمایند . چینی ها و رومیها همچنین برای اولین بار ماهی را به طور مصنوعی تکثیر کردند و انکوباسیون تخم ماهی را انجام داده اند . ابتدا تخم های لقاح یافته و یا لاروهای تازه از تخم درآمده را از محل تخم ریزی و استخرها و آبگیرها و حتی از مزارع برنج و دریاچه ها جمع آوری می کردند و سپس در اماکن امن تر اقدام به پرورش آنها می نمودند .

به تدریج میزان صید در آبهای طبیعی رو به افزون گشت . صید ماهیان مهاجر در زمان تخم گذاری و در محل تخم ریزی سبب کمبود نسل آنها گردید و بدین ترتیب ذخایر ماهیان کم کم در آبها رو به انقراض می گذاشت .

با توجه به این بحران در طی قرون 11-14 عده ای از نماینگدان حکومتهای اروپایی لازم دانستند قانونی طرح نمایند که بر طبق آن از ذخایر ماهی در طبیعت حمایت و نگهداری به عمل آید . بر طبق این قانون ، صید ماهیان نابالغ ممنوع اعلام شد و همچنین فصل صید را مشخص نمودند و لزوم اجرای قانون عدم صید ماهیان در حال تخم ریزی و مهاجرت را به اطلاع عموم رساندند .

طرح قانون نگهداری ماهیان در آبهای طبیعی خودبه خود به ذخایر ماهیان کمک فراوان می کرد ولی این موضوع برای تامین ذخایر ماهیان کافی نبود و اقدامات موثر دیگری ضرورت کامل داشت . اولین قدم بزرگ درباره تکثر و پرورش ماهیان در آبهای طبیعی به وسیله دانشمند آلمانی به نام استفن لودینگ یاکوبی (Stephen Luding Yacobi) (1784-1711) برداشته شد . به وسیله این دانشمند درباره زیست شناسی و تولید مثل ماهیان تحقیقات بسیار جالبی انجام شد . قبل از کشف یاکوبی دانشمندان فکر می کردند که ماهیان نیز مانند جانوران خشکی لقاح تخم را در داخل بدن انجام می دهند .

ولادمیر پاولوویچ وراسکای (V.P.Vraskii) (1862-1829) ماهی شناس بزرگ روسیه اولین پایه گذار تکثیر و پرورش ماهی در شوروی شناخته شد . نامبرده ابتدا آزمایشاتی روی باروری مصنوعی تخم ماهی نالین (Nalin ، نوعی ماهی درنده بدون فلس که پوشش آن لکه دار است ) به طریقه خشک انجام داد ولی چندان موفقیتی دربر نداشت . در سال 1855 نامبرده آزمایشات زیادی را با نمونه های مختلف تخم ماهیان بخصوص قزل آلا انجام داد .

وی متوجه شد که همه تخمها لقاح نیافته بلکه فقط 10-20 درصد تخمها لقاح یافته و بقیه از بین می روند . نامبرده با کنجکاوی زیادی در پی علت این نقیصه برآمد ورد نیجه به موارد زیر پی برد:
اگر تخمها در مدتی که حفره بدن خارج می شوند در اولین دقایق با اسپرماتوزوئید موجود در آب ترکیب نشوند خاصیت باروری خود را از دست می دهند . چون پوسته تخم فوراً در آب ورم کرده و در نتیجه پوسته خارجی با غشاء داخلی اوول فاصله پیدا می کند . منافذ میکروپیل نیز بسته می شوند که مانع دخول اسپرماتوزوئید می گردند و در نتیجه تخمها به زودی حیات خود را از دست می دهند .
اسپرماتوزوئید نیز وقتی از بدن خارج گردید قدرت زندگی چندانی ندارد و پس از 1-2 دقیقه فعالیت از حرکت باز می ایستد و فاقد قدرت لقاح می گردد .

وراسکای طریقه جدید باروری مصنوعی تخمها را ابداع نمود و آن را طریقه لقاح خشک یا روش اولی نامیده . در نتیجه این عمل تا90 درصد تخمها لقاح می یافت .

عیب کار متقدمین تکثیر مصنوعی ماهی نظیر یاکوبی و دمی این بود که آنها در ترکیب اسپرم و تخمها فاصله ایجاد می کردند و در نتیجه از قدرت باروری آنها می کاستند و همیشه درصد لقاح بسیار پایین بود . وراسکای علاوه بر تحقیق و تکمیل لقاح مصنوعی تخم ماهی ، با ایجاد کارخانه تکثیر و پرورش ماهی در شهر کوبرنیکول (Cobrinikol) روسیه مطالعات و تالیفات متعددی در مورد تکنیک نگهداری اسپرم به مدت طولانی ، انکوباسیون تخمها ، نگهداری لارو ماهی و تغذیه آنها ، تفکیک و حمل و نقل تخمهای لقاح یافته و ماهی زنده به عمل آورد و همچنین با ایجاد استخرهای گوناگون روشهای پرورش و رشد ماهیان را ابداع نمود .

این شخص از طرف اتحادیه کشاورزی مسکو و آکادمی علوم فرانسه به دریافت مدال طلا نایل گردید . بعد از وراسکای دانشمندان بزرگ دیگری در شوروی کارهای او را دنبال کردند و در حقیقت علوم و صنعت تکثیر و پرورش ماهی به معنی واقعی در این کشور به طرز شگرفی توسعه یافت .

ایجاد کارخانه های متعدد تکثیر و پرورش ماهی ، تشکیل انستیتوهای مختلف تحقیقاتی و آزمایشگاهی علمی که دانشمندان بزرگ نظیر نیکولسکی (Nikoloski) آ.آگریم (A.A.Grimm) واصعتر آندر یوویچ بورودین(Bordin) آرنولد(Arnold) ، سالداتف (Saldatov) ، کوچین (Kotchin) درژاوین(Dershavin) در آنها کار و مطالعه نموده اند سبب گردید که در طی سالهای 1921 تا1928 اساس تئوری و علمی تکثیر و پرورش مصنوعی ماهی بنیاد نهاده شود و در سال 1928 در تمام روسیه مجتمع صنعت پرورش ماهی تشکیل شد و موفق گردید که 15/4 میلیارد از انواع لارو ماهی به آبهای مختلف رها نمایند .

در سال 1950 ، روشهای بیوتکنیکی و نرماتیوهای (Normative) پرورش ماهیان اهلی در مراحل زندگی دلفین ، میزان مقاومت ماهیان در مقابل شرایط محیط زیست تهیه شده بود و در نتیجه تکامل علوم و صنایع پرورش ماهی ، اتحادیه جماهیر شوروی توانست در تمام آبهای مملکت خود نظیر دریای آزف ، آرال ، بالتیک ، دریای سفید ، دریای خزر ، دریای سیاه و همچنین خاور دور و رودخانه ها و سدهای داخلی در دریاچه سیبریه اقدام به تکثیر مصنوعی و پرورش ماهی نماید تا آنجا که امروزه هم صدها میلیون بچه ماهی نظیر آزاد ماهیان ، تاس ماهیان و میلیاردها از بچه ماهیان نظیر کپور ، سیم ، سوف ، کلمه ، غیره پرورش می دهند و به آبهای خود رها می کنند و هم سود سرشاری از این کار می برند و هم یکی از بهترین پروتئینهای مورد تغذیه شان را به مقدار زیاد تهیه و حفظ می کنند .

مراکز تکثیر و پرورش ماهی کشور شوروی از نظر کیفیت و تعداد بچه ماهیان تکثیر شده و رها شده در منابع آبها در جهان در درجه اول قرار دارد .

اهداف و انگیزه های پرورش ماهی :
به منظور تولید و تامین بخشی از پروتئین کشور ، یکی از راههای نیل به خود کفایی اقتصادی است .
استفاده بهینه اقتصادی از منابع آبی استان
افزایش تولید و کاهش هزینه های مربوطه به تولید
افزایش درآمد روستائیان و جلوگیری از مهاجرت آنان به شهرها
ترویج فرهنگ تولید و مصرف آبزیان در سطح جامعه
ایجاد اشتغال و فراهم نمودن فرصتهای شغلی درآمدزا

انگیزه های ممکن برای افرادی که اقدام به تکثیر و پرورش ماهی می کنند می تواند به دلیل علاقه مندی فردی به این رشته باشد بدون اینکه از تجربه و تخصص کافی برخوردار باشد . فرد ممکن است از امکانات و تجهیزات لازم برای بهره برداری و پرورش ماهی برخوردار باشد و پس از مشاوره با کارشناسان شیلاتی و افرادی که در این زمینه تجربه و تخصص کافی دارند اقدام به تاسیس استخر پرورش ماهی نماید و از امکانات خود در این زمینه استفاده نماید .

گاهی فرد به دلیل داشتن تخصص و تجربه در زمینه پرورش از طریق رشته تحصیلی یا گذراندن دوره های آموزشی اقدام به این کار می کند و در نهایت می توان گفت در هر یک از این شرایط فرد به دنبال درآمد و کسب سود و ایجاد اشتغال می باشد و می توان درآمد را مهم ترین انگیزه برای انجام این کار دانست . ولی آنها مانند کارگران دولتی دستمزدی دریافت نمی کنند به این ترتیب این شغل سیار و دشوار است زیرا آنان برای به دست آوردن پول از فروش ماهی باید برای هزینه های تولید پول پرداخت کنند .

فهرست مطالب:
مقدمه
تاریخچه تکثیر و پرورش ماهی
اهداف و انگیزه های پرورش ماهی
نیاز بازار و توجیه اقتصادی
محاسن اساسی پرورش ماهی از نظر زیست شناختی
اهمیت اقتصادی پرورش و تولید ماهی
وضعیت پرورش ماهی در ایران
تکثیر و پرورش ماهی به منظور حفظ ذخایر آنها در دریا
تکثیر و پرورش ماهی به منظورهای تجارتی و تولید گوشت
مراکز تولید لارو و  بچه ماهی
مهمترین گونه های پرورشی ماهیان سردابی
انواع ماهی قزل آلا و زیست شناسی آن
نیار جامعه
برتری گوشت ماهی و سایر آبزیان
جدول ۱ : مقایسه مقدار پروتئین و کالری حاصله از ۱۰۰ گرم انواع گوشت و تخم مرغ
جدول ۲: درصد آمینو اسیدهای ضروری در غذاهای پروتئینی مختلف
فواید ماهی در سلامت انسان
نقش ماهی در سلامت قلب
محافظت در برابر حملات قلبی و سکته
ماهی و اهمیت آن
شرایط لازم جهت اخذ مجوز
مراحل قانونی
مدت اعتبار پروانه موافقت اصولی
شرایط زمین مورد نیاز جهت اجرای طرح تکثیر و پرورش ماهی
مدت اعتبار پروانه تاسیس
وظایف و تعهدات دارندگان پروانه تاسیس
مدت اعتبار پروانه بهره برداری
تعهدات و وظایف دارنده پروانه بهره برداری
برآورد میزان سرمایه و منابع تامین آن
مراحل قانونی
شرایط لازم و مراحل قانونی برای اخذ وام
امکانات و تجهیزات و شرایط مکانی مناسب
اصول احداث مزارع پرورش ماهیان سردآبی
منابع تامین آب
الف)چشمه
ب) قنات ها
چ) رودخانه ها و نهرها
د) چاهها
۱- چاههای آرتزین
۲- چاههای غیر آرتزین
آب مورد نیاز مزارع پرورشی قزل آلای رنگین کمان
نحوه آرایش استخرها
عملیات احداث مزرعه
چگونگی استفاده از مصالح
سیستم آبرسانی
بافت خاک
شیب زمین
استفاده از ناهمواریهای زمین در احداث مزرعه
محیطهای مختلف پرورش ماهی قزل آلا
استخرهای بتونی مستطیل شکل
استخرهای بتونی مکعبی (مربع شکل)
روش تهیه بتون با عیارهای مختلف و کاربرد آنها
زیرسازی
استخرهای بیضی شکل
استخرهای گرد بتونی
استخرهای خاکی
حوضچه های پیش ساخته
حوضچه های فایبر گلاس
حوضچه های فلزی پیش ساخته
حوضچه های سیلویی
محیط های محصور
الف) قفسهای پرورشی
ب) حصارهای پرورشی (پن)
ح) زیرسازی در محوطه استخرها
د) پلاستر سیمانی
اختصاصات ماهیان سردآبی
کانالهای آبرسانی
تاسیسات فیلتراسیون و رسوبگیر
ارائه ابعاد اسخرهای مختلف پرورشی (بر اساس استانداردها)
مراحل و فرآیند انجام کار
روشهای مختلف پرروش ماهی
مراحل پرورش ماهی قزل آلا
آماده سازی استخرها
استخرهای پرورش ماهی قزل آلا
روشهای انتقال لارو وربچه ماهی به استخرها
حمل ماهی در مخازن کوچک
حمل ماهی در مخازن بزرگ
ماهیدار کردن استخر
ماهی دار کردن استخر به وسیله نوزادان تازه به تغذیه افتاده
ماهی دار کردن استخر بچه ماهی انگشت قد به وسیله بچه ماهی نورس
پرورش ماهی
پرورش نوزادان تازه به تغذیه افتاده
روشهای تغذیه
غذای مرطوب
مصرف غذای خشک
تغذیه ماهی قزل آلا رنگین کمان
لیپیدها و اسیدهای چرب
وظایف اصلی کربوهیدراتها در بدن ماهیان شامل
عناصر معدنی
ویتامینها
روش نگهداری غذای ماهی و عوامل فاسد کننده آن
مراحل پرورش قزل آلا
دلیل زیست سنجی و زمان آن
عملیات شستشوی استخرها چرا و چگونه انجام می شود
اهمیت اکسیژن و هوادهی
بیماری و استرس
تعریف بیماری
شرایط محیطی با عوامل استرس زا
عوامل بیماری زا
خلاصه شرایط بیمه ماهیان سردابی
جدول محاسبه غرامت ماهیان سردآبی
طرح توجیهی احداث استخرهای دو منظوره برای پرورش ماهی قزل آلا با استفاده از منابع آب کشاورزی
برگ متره برآورد استخر دو منظوره جهت ظرفیت ۳ تن (تیپ ۳)
برآورد هزینه تجهیزات جهت استخرهای دومنظوره با ظرفیت تولید۳ تن (تیپ۳)
هزینه های جاری (تیپ ۳)
طرح توسعه و نوآوری
روشهای موفقیت در ایجاد فروشگاه ها در کنار مزرعه
عوامل موثر در رسیدگی جنسی ماهیان مولد
دما
جنس ماهی، سن ماهی
نور
عوامل موثر در پیش رس کردن مولدین
تشخیص ماهیان نر و ماده و رسیدگی جنسی آنها
عملیات تخم کشی و لقاح مصنوعی
انکوباسیون
انکوباتورهای جعبه ای
انکوباتورهای سینی شکل
انکوباتورهای چکه ای
لارو و بچه ماهیان انگشت قد
تبلیغات
مشکلات در پرورش ماهی قزل آلا
پرندگان ماهیخوار
پستانداران آبزی
خطر سرقت محصولات تولیدی
ماهیان وحشی
آلودگی های صنعتی، کشاورزی
آلودگیهای شهری
ورود هرز آبهای سطحی ناشی از ذوب برفها
ورود سیلابها به داخل منبع آبی
تغییرات PH آب
درجه حرارات آب
محدودیتهای حفاظت از محیط زیست
منابع و ماخذ

تعداد صفحات: 65

فرمت فایل: WORD