مقاله در مورد کتابخانه رقمی

این مقاله در مورد کتابخانه رقمی است و به بررسی تاریخچه، فناوری های نوین، اجزا و چالش های کتابخانه دیجیتال و سامانه های آموزش از راه دور می پردازد.

چکیده:

با توجه به رشد مداوم علوم و فناوری های نوین و همچنین افزایش روزافزون منابع علمی در حوزه های مختلف، نیاز به تدوین فهرست های تازه ای از این منابع، همراه با کمبود فضای کافی در محیط های آموزشی، ضرورت شکل گیری کتابخانه های دیجیتال و سامانه های آموزش از راه دور را بیش از پیش برجسته کرده است. بر این اساس، سیستمی توزیع شده با هدف ایجاد بستری برای کتابخانه دیجیتال و آموزش از راه دور طراحی شد که بخش عمده ای از این پروژه، مربوط به توسعه یک سیستم اطلاع رسانی است که وظیفه آن پشتیبانی و مدیریت جریان اطلاعات در این محیط ها می باشد.

برای پیشبرد این پروژه، ابتدا بررسی ها و تحقیقات گسترده ای پیرامون مفهوم کتابخانه های دیجیتال و سامانه های آموزش از راه دور انجام گرفت تا پایه های علمی و پژوهشی مناسبی برای ادامه کار فراهم شود. در این مسیر، مطالعه و ارزیابی پروژه های مشابه و پیشین در این حوزه مورد توجه قرار گرفت تا ضمن بهره گیری از تجربیات موجود، چارچوب مناسبی برای اجرای سیستم جدید فراهم شود. پس از این مرحله، تحلیل، طراحی و پیاده سازی بخشی از این سیستم تحت عنوان سیستم اطلاع رسانی انجام گردید که بخشی حیاتی از کل پروژه به شمار می رود.

با وجود پیشرفت های انجام شده، توسعه و اجرای کتابخانه های دیجیتال و سیستم های آموزش از راه دور با چالش ها و موانع متعددی همراه بوده است. باورها و فرضیات قدیمی که در زمینه های مختلف فنی، اجتماعی، اقتصادی و قانونی بر این پروژه ها سایه افکنده اند، مشکلات متعددی را ایجاد کرده اند. همچنین، فراهم آوردن امکانات و منابع مورد نیاز برای توسعه این سامانه ها در کشور ما با محدودیت هایی مواجه بوده است که روند پیشرفت را کند ساخته است.

مقدمه

یکی از ارزشمندترین نسخه های خطی موجود در کتابخانه انگلستان، اثری منحصربه فرد از قرن یازدهم میلادی است که اهمیت تاریخی و فرهنگی بسیاری دارد. این نسخه خطی در سال ۱۷۰۰ میلادی به مجموعه کتابخانه اضافه شد، اما متاسفانه تنها سه دهه بعد، در جریان یک آتش سوزی گسترده دچار آسیب های جدی شد. با سوختن جلد و قسمتی از صفحات این کتاب، روند نابودی آن سرعت گرفت و در نهایت در سال ۱۸۰۰ تصمیم گرفته شد که هر برگ از این اثر به صورت جداگانه در قاب های محافظ قرار گیرد تا از آسیب های بیشتر جلوگیری شود. در سال ۱۹۹۳ نیز کتابخانه انگلستان اقدام به راه اندازی پروژه ای الکترونیکی برای حفظ و نگهداری این نسخه خطی کرد.

دسترسی به منابع اطلاعاتی به شکل دیجیتال، طی تلاش های گسترده و بین المللی در زمینه توسعه زیرساخت های شبکه ای، افزایش ظرفیت پهنای باند مخابرات، تولید فناوری های نوین و مهم تر از همه، بهبود سازگاری و هماهنگی سیستم ها روز به روز گسترش می یابد. حجم اطلاعات دیجیتال موجود در فضای باز و تقریبا غیرقابل کنترل اینترنت، سالانه به میزانی حدود ده برابر افزایش می یابد و همزمان تعداد کاربران نیز به شکلی تصاعدی در حال رشد است. این شرایط چالش های جدی ای را برای شیوه های سنتی آموزش و نگهداری اطلاعات در کتابخانه ها به وجود آورده و موجب گرایش به توسعه سیستم های نوین آموزش از راه دور و کتابخانه های دیجیتال شده است. در این راستا، ما نیز با تعریف چارچوبی برای سیستم آموزش از راه دور و کتابخانه دیجیتال، به پیاده سازی بخشی از این طرح پرداخته ایم تا قابلیت عملی شدن آن را مورد ارزیابی قرار دهیم.

در این پروژه، نخست به بررسی و تحلیل پروژه های پیشین مرتبط با کتابخانه های دیجیتال و آموزش از راه دور پرداخته شده و سپس به تشریح فناوری های مورد استفاده از جمله J2EE و پایگاه داده به کار رفته در این سامانه پرداخته شده است. در بخش های بعدی، جزئیات طراحی و اجرای سیستم اطلاع رسانی این پروژه کتابخانه دیجیتال و آموزش از راه دور شرح داده شده است. امید است این تلاش بتواند راهنمایی برای پروژه های پیشرفته تر و موفق در سال های آینده باشد.

معرفی و تاریخچه کتابخانه رقمی:

با گسترش روز افزون اینترنت بحث کتابخانه دیجیتالی بسیار مهم و گسترده شده است. در اینجا ما به طور مختصر تاریخچه کتابخانه دیجیتالی را مورد بحث قرار می دهیم. در ابتدا با یک تعریف عمومی از کتابخانه دیجیتالی شروع می کنیم و بعد تاریخچه کتابخانه آن و پروژه های موجود را مورد بررسی قرار می دهیم.
به طور کلی کتابخانه های دیجیتالی عبارتند از بسط منطقی کتابخانه های فیزیکی در جامعه اطلاعات الکترونیکی. منظور از بسط منطقی این است که کتابخانه های دیجیتالی که در واقع همان راه کتابخانه های سنتی را ادامه می دهند و از منابع و سرویس های موجود استفاده می کنند و منظور از افزایش منطقی آن است که از طریق کتبخانه های دیجیتالی می توانیم سرویس های جدید و موقعیت های جدیدی را برای نوع بشر تهیه کنیم.
تحقیق و تولید کتابخانه های دیجیتالی کار آسانی نمی باشد چرا که شامل عناوین زیادی از جمله کتابداری و کامپیوتر و اطلاعات می باشد مانند ایندکس گذاری اطلاعات و بازیابی آنها، مدیریت پایگاه داده و …

دقیقاً شخص نمی باشد که اولین کتابخانه دیجیتالی در چه زمانی وارد صحنه شده ولی آنچه مسلم است این است که مفهوم آن تا زمان ۱۹۸۰ وارد نشده بود. خروج و تولید کتابخانه های دیجیتالی در این مرحله به دلیل وجوددو نیروی مهم صورت گرفت. اول تولید تکنولوژی دیجیتالی به خصوص در Multimedia و شبکه که باعث ایجاد بازدهی بیشتر و ایجاد راه کارهای جدیدتر در پردازش و مدیریت اطلاعات بود و دوم مردم خواهان روشهایی بودند که بهتر بتوانند اطلاعات مهم را به اشتراک بگذارند و به دنبال روشهای جدید در تحقیق و آمرزش بودند. بنابراین سیستم های کتابخانه دیجیتالی ایجاد شدند.
بسیاری از کتابخانه های دیجیتالی اولیه در واقع انواع تنوعی از مجموعه های دیجیتالی و سیستم های اطلاعاتی بودند. منابع اطلاعات شخصی، اطلاعات مربوط به سازمانها و گروهها از این نمونه ها می باشد.

در سال ۱۹۸۹، پروژه شبکه جهانی اینترنت شروع شد و بسیار سریع گسترش پیدا کرد. کاربران می توانستند جستجو کنند و هم چنین یک node در شبکه ایجاد کنند و اطلاعات را در آن قرار دهند، که برخی از افراد این پروژه را شروع حقیقتی کتابخانه دیجیتالی نامیدند.

امروزه دیگر سد زمان و مکانی که در تحقیقات وجود داشته کم شده و دانشجویان و محققین و به طور عموم تمامی افراد به راحتی می توانند به تمامی اسناد مهم دنیوی دسترسی داشته باشند بدون اینکه محدودیتی در زمان و مکان داشته باشند که این امر، تماماً به خاطر به وجود آمدن کتابخانه دیجیتالی می باشد.

در طول سال ۱۹۹۰ پروژه کتابخانه رقمی به صورت یک فعالیت بزرگ تجربه ای بود بسیاری از پیشرفتهای مهم در زمینه تکنولوژی کتابخانه دیجیتالی در نتیجه تحقیقاتی که توسط NSF و JICS صورت گرفته می باشد. در سال ۱۹۹۹ به صورت بین المللی شروع به گسترش کردند و NSF برنامه تحقیق کتابخانه دیجیتالی خود را به فعالیت مشابه که توسط JISC صورت می گرفت پیوند داده است و نتیجه تحت عنان فعالیتهای بین المللی کتابخانه رقمی JISC-NSF قرار گرفت.

اهدافی که در این سه سال برنامه نویسی وجود داشت عبارت بودند از:

1. جمع آوری مجموعه ای از اطلاعات که به خاطر محدودیتهای سایز و فاصله و … قابل دسترس یا استفاده نیستند.
2. تولید یک تکنولوژی جدید و اینکه آیا این تکنولوژی برای استفاده مجموعه ای از کاربران توزیعی برای پیدا کردن و فرستادن اطلاعات مناسب است یا نه.
3. محاسبه مزایای بین المللی این تکنولوژی.

پروژه های مهمی که از سال ۱۹۹۴ شکل گرفت عبارتند از:

1. کتابخانه رقمی دانشگاه کارنکی ملون Informedia.
2. کتابخانه رقمی دانشگاه برکلی.
3. کتابخانه رقمی دانشگاه کارولینای شمالی.
4. پروژه Red Sage.
5. کتابخانه رقمی Amico.
6. کتابخانه رقمی دانشگاه هاروارد.
7. کتابخانه رقمی دانشگاه Maryland.
8. کتابخانه رقمی دانشگاه stanford.
9. شبکه کتابخانه رقمی در اندونزی.
10. کتابخانه رقمی JSTOR.
11. کتابخانه رقمی Xerox Parc.
12. کتابخانه رقمی دانشگاه TVLIP.
13. کتابخانه رقمی IBM.
14. کتابخانه رقمی یونان باستان.
15. کتابخانه رقمی NCSTR.
16. کتابخانه رقمی ACM در ویرجینیا.
17. کتابخانه رقمی SWAN.

که در ادامه به معرفی برخی از این پروژه ها میپردازیم.

تعریف کتابخانه رقمی:

در زمینه کتابخانه رقمی تعاریف و رنج های مختلفی از یک کاتالوگ الکترونیکی گرفته تا محیط Multimedia پیشرفته وجود دارد. Tomas hickerson از دانشگاه Cornel بر این عقیده است که اکنون دیگر زمان آن است که خطی میان کتابخانه فیزیکی و حجازی کشیده شود.

Bernie hurley از دانشگاه Berkeley بیان می کند که کتابخانه های دیجیتالی در اینکه طراحی شده اند برای حمایت در تولید، نگهداری، مدیریت، دستیابی و نمایش متفاوت هستند.
شرکت Sun، کتابخانه های دیجیتال را این گونه تعریف می کند: یک موجودیت الکترونیکی از عملیاتی که استفاده کنندگان انجام می دهند و منابعی که آنها در کتابخانه های عادی به آن دسترسی دارند. این منابع اطلاعاتی می تواند به صورت دیجیتال ترجمه شود و در یک منبع multimedia ذخیره شود و از طریق سرویس web در اختیار همگان قرار می گیرد.
نتیجه استفاده از کتابخانه دیجیتالی شامل اجزایی می شود که در سیستم کامپیوتری ذخیره می شوند به فرمی که قابل بازسازی و انتقال باشند در حالیکه فرم قرار دادی اجزا بدین صورت نمی تواند باشد.

یک کتابخانه اتوماسیون شده یک کتابخانه دیجیتالی نمی باشد تا زمانی که شامل اجزایی فیزیکی مانند کتابهای چاپی است در حالیکه ممکن است بسیار مکانیزه باشد ولی این ؟؟؟ که یک کتابخانه دیجیتالی باید در بسیاری از کار ها مکانیزه باشد. کتابخانه دیجیتالی به دلیل اجزایی که دارد شامل توانایی هایی می شود که سایر کتابخانه ها از آن محروم هستند.

فهرست مطالب

• مقدمه
• ۱- معرفی و تاریخچه کتابخانه رقمی:
• ۱-۱- تعریف کتابخانه رقمی
• ۱-۲- اجزا دیجیتالی
• ۱-۳- ایندکس گذاری اتوماتیک
• ۱-۴- دلایل اضافه از کتابخانه رقمی
• ۱-۵- هزینه های مربوط به کتابخانه رقمی
• ۱-۶- تعدادی از پروژه های کتابخانه های رقمی
• ۲- آموزش از راه دور
• ۲-۱- تاریخچه آموزش از راه دور:
• ۲-۲- برنامه ها در ایالات متحده
• ۲-۳- طراحی آموزش از راه دور
• ۲-۴- عناصر طراحی آموزش از راه دور
• ۲-۵- انتقال از طریق اینترنت
• ۲-۶- مزایا و فعالیت آموزش اینترنتی
• ۳- معرفی J2ee
• ۳-۱- مقدمه
• ۳-۲- برنامه های کاربردی چند لایه توزیع شده
• ۳-۲-۱- اجزا J2ee
• ۳-۲-۲- client های J2ee
• ۳-۲-۳- معماری اجزا Java Beans
• ۳-۲-۴- ارتباطات سرور J2ee
• ۳-۲-۵- اجزا J2ee
• ۳-۲-۶- اجزا Bussiness
• ۳-۲-۷- لایه سیستم اطلاعات
• ۳-۳- زیر لایه J2ee
• ۳-۴- enterprise Bean چیست؟
• ۳-۴-۱- مزایای enterprise Bean
• ۳-۴-۲- چه زمانی از EB ها استفاده می شود؟
• ۳-۴-۳- انواع enterprise Bean
• ۳-۴-۴- enterprise Bean چیست؟
• ۳-۴-۵- entity Bean چیست؟
• ۳-۴-۶- M- D Bean چیست؟
• ۳-۴-۷- چگونگی دسترسی client از طریق واسط.
• ۳-۴-۷-۱- تصمیم گیری در مورد دسترسی سیار و یا دسترسی محلی
• ۳-۴-۸- طول عمر enterprise Bean ها
• ۳-۴-۸-۱- طول عمر SSB
• ۳-۴-۸-۲- طول عمر ??? SB
• ۳-۴-۸-۳- طول عمر entity
• ۳-۴-۸-۴- طول عمر Message
• ۳-۵- تکنولوژی Java Server page چست؟
• ۳-۵-۱- صفحات JSP چه می باشند؟
• ۳-۵-۲- چرخه عمر صفحات JSP
• ۳-۵-۲-۱- ترجمه و کامپایل صفحات JSP
• ۳-۵-۲-۲- اجرای صفحات JSP
• ۳-۵-۳- تولید محتوای ایستا در صفحات JSP
• ۳-۵-۴- تولید محتوای دینامیک در صفحات JSP
• ۳-۵-۵- اجزا Java Beans
• ۳-۶- گردش کار JTA
• ۳-۶-۱- گردش کار چیست؟
• ۳-۶-۲- نرم افزایش گردش کار JTA
• ۴- معرفی مفاهیم پایگاه داده و پایگاه داده oracle :
• ۴-۱- سیستم های مدیریت پایگاه داده
• ۴-۲- مدل پایگاه داده رابطه ای
• ۴-۲-۱- مزایای استفاده از پایگاه داده رابطه ای
• ۴-۳- پایگاه داده oracle
• ۴-۳-۱- معماری پایگاه داده oracle
• ۴-۳-۱-۲- ساختار منطقی پایگاه داده oracle
• ۴-۳-۱-۲- ساختار فیزیکی پایگاه داده oracle
• ۴-۳-۲- موجودیت oracle و پایگاه داده
• ۵- آشنایی با سیستم توزیع شده کتابخانه رقمی و آموزش از راه دور
• ۶- آشنایی با سرویس اطلاع رسانی
• ۶-۱- اهداف اولیه
• ۷- تحلیل نیازهای سیستم و نرم افزار
• ۷-۱- مهندسی سیستم
• ۷-۲- تحلیل سیستم
• ۷-۲-۱- تعیین نیازهای مشتری
• ۷-۲-۲- مطالعه امکان سنجی
• ۷-۲-۳- ارزیابی و سنتز نیازهای نرم افزار
• ۷-۲-۴- نمودار جریان داده سیستم
• ۸- مدل کردن سیستم
• ۸-۱- نمودار ERD
• ۸-۲- نمودار مورد کاربر
• ۸-۳- نمودار فعالیت
• ۹- طراحی سیستم
• ۹-۱- طراحی از بالا به پایین سیستم
• ۹-۲- طراحی ورودی و خروجی سیستم
• ۱۰- پیاده سازی
• ۱۱- نتایج و پیشنهادات
• ۱۲- منابع